Topuk dikeni neden olur ve nasıl tedavi edilir?
Topuk ağrısının farklı sebepleri olabilir fakat bunların büyük çoğunluğunun nedeni topuk dikeni (epin kalkanei, plantar fasit) denilen rahatsızlıktır. Bu problem ayak tabanında taş ya da çivi batıyormuş hissi yaratır. Peki topuk dikeni neden olur, tedavisi nasıldır?
Ayak tabanında ‘plantar fasya’ denilen bir bant bulunur. Bandın görevi ayak tabanı kavisinin oluşumuna yardım etmek ve ayak tabanını desteklemektir. Bu bant ayak parmaklarına yelpaze gibi 5 noktadan bağlanırken, topukta 1 noktaya bağlanır. Ayak parmaklarına eşite yakın yük dağılımı varken topukta yük, bir noktaya biner. Topuk dikeni bu aşırı yükün oluşturduğu kemik çıkıntı ve onun yol açtığı ağrıya verilen isimdir.
Topuk dikeni kadınları etkileyen bir sorundur. Topuk dikeninin oluşmasında genelde 3 faktör etkilidir:
1) Ayağın üzerine binen yük, yani kilo
2) Ayağın üzerine binen yükün süresi, yani uzun süre ayakta durma veya yürüme
3) Ayağın orta kavisini desteklemeyen düztabanlı terlik veya ayakkabı kullanımı, yani uygunsuz ayakkabı
Bu üç faktörden biri veya birkaçının olması ayak tabanındaki bandın gerilmesine ve sonuçta topuktan çıkıntı oluşturarak topuk dikeni oluşumuna yol açar.
Topuk dikeninde ağrı tam topuk altındadır. Hastaların %90 gibi büyük çoğunluğunda ağrı tek taraflıdır. Çift taraflı topuk ağrısında altta yatan romatizmal bir hastalığı araştırmak gerekebilir. Topuk dikeninde ağrı tipik olarak ilk basmalar sırasında ortaya çıkar ve 5-10 dakika kadar şiddetli sürdükten sonra zaman içerisinde azalır. Bu nedenle tipik olarak sabah yataktan kalktıktan sonraki ilk basmalarda ağrı daha belirgin olur. Bunun sebebi gece boyunca kısalmış olan ‘plantar fasya’ denilen ayak tabanındaki bandın sabah ilk basmayla aniden gerilerek uzaması ve bunun sonucunda topuk ağrısını başlatmasıdır.
Topuk dikeninin cerrahi tedavisi önerilen bir yöntem değildir. Bu nedenle tedavinin büyük bölümünü koruyucu yöntemler oluşturur. Bunlar öncelikle kilo verme, uzun süre ayakta durmama ve ortası kavisli ayakkabı giymektir. Bize başvuran kadın hastaların büyük bölümü genelde sonbaharda gelir. Bunun muhtemel sebebi de kadınların yaz boyunca giydikleri tabanı düz olan terliklerdir. Bu nedenle topuk dikeninin önlenmesinde de tedavisinde de ayakkabı ve terlik seçimi önemlidir.